Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde aylarca süren sokağa çıkma yasakları ve çatışmaların artması nedeniyle sanayi çarkları durma noktasına geldi.
Bölgede üretimin kalbi Organize Sanayi Bölgeleri’nde (OSB) özellikle 7 Haziran seçimlerinde en yüksek seviyeye ulaşan üretim, 1 Kasım seçimlerinden sonra sert düşüş gösterdi. 1 Kasım’dan sonra OSB’lerde elektrik ve su tüketimi de yarı yarıya azaldı. Sokağa çıkma yasakları nedeniyle hammaddeye ulaşım yolları tıkanan, borçlarını ödeyemeyen birçok fabrika iflas bayrağını çekmek zorunda kaldı ya da fabrikasında üretimi geçici süreyle durdurdu.
Diyarbakır OSB’de 240 firmadan şu anda sadece 180 faal olarak çalışıyor. Bu fabrikalarda da kapasite yüzde 20 ile 50 arasında düştü. En az 1000 kişi işini kaybetti. Van OSB’de de 137 fabrika üretim yaparken, 6 bin kişilik istihdamın 2 bini işini kaybetti.
Tüketim çakıldı
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı OSB Bilgi Sitesi’ndeki verilere göre Türkiye’de 284 OSB var. Bunların yüzde 7.75’i yani 22 tanesi Doğu Anadolu, yüzde 5.63’ü de yani 16’sı Güneydoğu Anadolu’da bulunuyor.
Sitede, üretimin en önemli göstergesi elektrik tüketimi ile ilgili verilerde yer alıyor. Buna göre 2014’te çözüm sürecinin etkisiyle devreye giren yatırımların özellikle Doğu Anadolu’da elektrik kullanımını gözle görülür oranda arttırdığı görülüyor. Doğu Anadolu’daki OSB’lerde Aralık 2014’te elektrik tüketimi 259 milyon kWh’a ulaşırken bu miktar Kasım 2015’te 34 milyon kWh’a kadar düştü.
Büyük düşüş
Aralık 2014’te Güneydoğu’daki OSB’lerde elektrik tüketimi 77 milyon kWh iken bu miktar Aralık 2015’te yüzde 40’lar civarında düşüş göstererek 45 milyon kWh’a kadar geriledi.
OSB’lerde elektrik ve su tüketiminin artması sanayi çarklarının döndüğünün göstergesi. Ancak Doğu ve Güneydoğu’daki OSB’lerde elektrik tüketimi kadar su tüketimi de dip yaptı. Ağustos 2015’te Güneydoğu Anadolu’daki OSB’lerde 1 milyon 63 bin m3 su tüketimi yapılırken bu miktar Aralık 2015’te 638 bin m3’e düştü.
Doğu Anadolu’da da su tüketimi Aralık 2014’te 6 milyon 483 bin m3 iken bu miktar Aralık 2015’te yaklaşık yüzde 600 düşüşle 556 bin m3’e geriledi.
| Su ve elektrik tüketimi azaldıBilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı OSB Bilgi Sitesi’ndeki verilere göre Diyarbakır OSB’de Aralık 2014’te 11 milyon kWh olan elektrik tüketimi geçen yıl aralık ayında 9 milyon kWh’a’ geriledi. Şubat 2015’te Van OSB’de 2 milyon 575 bin kWh olan elektrik tüketimi de Aralık 2015’te yarı yarıya düşerek 1 milyon 828 kWh’ye indi.Mardin OSB’de ise Aralık 2014’te 80 bin m3 olan su tüketimi Aralık 2015’te 61 bin m3’e kadar düşüştü. |
Taş üstünde taş kalmadı
DOSİAD Başkanı Aziz Özkılıç: Sokağa çıkma yasaklarının oluğu yerlere has tedbirler gerekiyor. Altyapı, üstyapı her şey yeniden kurulmalı
Diyarbakır Organize Sanayi İşadamları Derneği (DOSİAD) Başkanı Aziz Özkılıç, çözüm sürecinin başlaması ve 6. bölgeye sağlanan teşvikler sayesinde Diyarbakır OSB’nin 2014’te ivme kazanmaya başladığını anımsatarak “Ama 7 Haziran seçimlerinden sonra ateşkesin bozulmasıyla OSB için sırada bekleyen firmalar yatırımlarını ya askıya aldı ya da durdurdu. İflas edenler oldu. Artan çatışmalar yatırımlar için tehdit unsuru oldu” dedi.
Sokağa çıkma yasakları ve çatışma ortamının şiddetlenmesiyle finansa erişim noktasında da sanayicilerin ciddi sıkıntı yaşadığını vurgulayan Özkılıç’ın konuşmasının satırbaşları şöyle:
* Bankalar böyle bir ortamda kredilerini geri çağırmaya başladı. Mevduat kredilerinde revizyona gidip kredi limitlerini düşürdüler.
* Suriye ve Irak’taki gelişmeler OSB’lerdeki ihracat ayağını da kapattı.
* Bunların hepsini üs üste koyduğumuzda üretim ayağında ciddi sıkıntılar yaşadık.
* Diyarbakır OSB’de 240 firma var. Şu anda 180 tanesi faal. 180’i de çatışmalar ve sınır kapılarının kapanmasından dolayı üretimlerinde yüzde 20-50 arasında düşüş var.
Yaralar sarılmalı
* OSB’de 6 bin çalışan var. 180 milyon dolar ihracat yapılıyordu. 7 Haziran seçimlerinden bugüne en az OSB’de 1000 kişi işini kaybetti.
* Buradaki yaraların kısa sürede sarılmasını istiyoruz. *
Sokağa çıkma yasaklarının oluğu yerlere has tedbirler gerekiyor. Taş üstünde taş kalmadı. Altyapı üstyapı her şeyin yeniden kurulması gerekiyor. *
Kısa süreli tedbir kısa süreli teşviklerle buralar gelişmez. Kalıcı tedbir şart. Sadece Diyarbakır’da 500 bir genç nüfus var. İş olmazsa nereye gidecek bu insanlar?
* Bölgeler arası eşitsizliğin giderilmesi için acil bir teşvik paketi gerekiyor. En az 10-15 yıl olmalı. Bu bölge tüm vergilerden muaf olmalı. Ağır sanayi hamlesi başlatılmalı.
* Reel sektörün bu faizlerle yatırım yapma imkânı yok. En az yarısı Hazine tarafından karşılanmalı. Finans sektörünün de bu bölgede musluklarını açması için BDDK ve Merkez Bankası’nın adım atması gerekiyor.
* Bu şekilde devam etmesi mümkün değil. Diyarbakır’daki sivil toplum kuruluşları olarak Başbakan’dan görüşme talep ettik.
* Sermaye ve üretim çatışmaların olduğu yerde olmaz. Her şeyin başında huzur gelir. Ölümlerin olmadığı savaşsız, huzurlu bir ortam şart.
