Bülent ESİNOĞLU
Dolar son günlerde, başını aldı gidiyor. 2.60 TL civarında bir duraklama yapan doların, 3.10 TL’ye kadar çıkacağı ifade ediliyor.
Önce, dolar artınca, ihracatımız artar diyenlerin nasıl yanıldığına…
Bizim imalat sanayimiz dışa bağımlı bir sanayidir. (reengineering, reexport)
Sanayi ürünleri içindeki dolar girdisi, hiçbir ülkede olmadığı kadar yüksektir.
Örnek, otomotiv sanayimiz; motoru dışarıdan alır, redaktörü dışarıdan alır, hatta sacı dışarıdan alır cıvataladıktan sonra içeri veya dışarı satar.
Kendimize ait bir oto sanayimizin olmaması, çalışanların daha da fazla kaybetmesine sebep olur.
Et üretiminin içinde de dolar yüksektir. Yem ithaldir. İneğin sağlığı ile ilgili giderler dolar ile yapılır. Hatta saman ithaldir.
Yani doların artması ihracatı artırmaz. Rekabet gücünü de harap eder.
Enerjiyi dolarla aldığımızdan ve enerji olmadan hiçbir imalat olmayacağından imalat fiyatları artar.
Dünya enerji fiyatları %50 düştüğü halde bizde düşmememsi dolardandır.
Elli gün içinde Türk Lirası dolar karşısında, %14 değer kaybetti. Eskiden olsa %14 devalüasyon denirdi.
Bunun anlamı; iğneden ipliğe, her ürüne zam gelecek demektir.
Yıllık enflasyonun kısa sürede,%10’un üzerine çıkabileceğini ifade edebiliriz.
Peki, Dolar neden durmadan artıyor?
Asıl iki nendi var.
Birincisi ekonomi gerçek üretime dayanmıyor ve iyi yönetilmiyor.
İkincisi ise; (az)gelişmiş ülkelerde, doların değer kazanıyor olmasıdır.
Ekonominin iyi yönetilmediğini bir tarafa bırakalım. Çünkü iç dış siyaset “bir savaş çetesinin” elindedir. Buradan halk için iyi bir sonuç çıkmaz.
Suriye’ye, ABD çıkarları için terör ihraç edip, iki milyon mülteci ithal eden yönetimden, ülke yararına bir şey çıkmaz.
Suriye ile ticaret yapıp kazanmak yerine, savaşıp kaybediyoruz.
Eğitiyor, donatıyor kaybediyoruz. Sadece ekonomiden kaybetmiyoruz. Ahlakımızdan da kaybediyoruz.
2014 yılı için işsizlik %10 olmuştu. Gelmekte olan dolar krizi bunu daha da yukarı çeker.
ABD Dolarının durduk yerde değer kazanması da, ayrı bir sorundur. Sanki ABD de üretim artı, ABD büyük başarılara imza attı da dolar yükseliyor.
Dört buçuk sene, her ay 85 milyar dolar karşılıksız basacaksın, gene de doların değeri dünyada artacak! Hangi iktisat kuralı bunu açıklar?
Adına “Likidite Krizi” diyorlar. Hem piyasada olması gerekenden fazla dolar var. Hem de dolar yok.
Amerika e-dolar üzerinden yeni bir oyun oynuyor.
Bakalım arkasından ne çıkacak?
